AKP iktidarı mega projeleri çok seviyor. Uygulanabilir olanlarla ciddi bir ekonomik rant elde ederken kamuoyunu oyalamak için ortaya attıklarıyla da süreci siyasal ranta dönüştürüyorlar. Son hamleleri de uzay oldu.

Genellikle seçim öncelerine denk gelen büyük projeleri ve müjdeleri şöyle bir sıralayınca mesele daha da netleşecek:

HAYALLER

DOĞALGAZ BULMA: Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de yapılan sondaj çalışmalarıyla büyük bir umut yarattılar. Karadeniz’de bulunan rezervle ülkenin enerjide dışa bağımlılığının sona ereceğini müjdelediler. Yaklaşık bir yıl oldu, ciddi bir gelişme yok. Hükümet içinde meseleyi gündeme getiren de kalmadı.

KANAL İSTANBUL: Dev bir proje olarak sunuldu. Gerekliliği konusunda aylarca süren medya ablukası yaşandı. Sonuçta ortada uluslararası arsa rantı kaldı. İlk önce destek veren bilirkişi heyeti bile birer birer desteklerini çekmeye başladı. Geride bir avuç rantiyeci kaldı.

PETROL BULUNDU: Her seçimden önce ya Batman yakınlarında ya da karasuları içerisinde mutlaka petrol rezervine rastlanılıyor. Ne hikmetse hiçbiri sonuçlanmıyor.

YERLİ OTOMOBİL: Maket gösterip durulan bir başka mega proje de yerli otomobil sevdası. Aracın en önemli kısımları için uluslararası firmalarla anlaşan iktidar, üretilecek otomobilin -eğer üretilirse- hala yerli olduğunu iddia ediyor. Takvim işliyor ama iktidar bu meseleye de eskisi kadar iştahla sarılmıyor.

UZAY TEKNOLOJİSİ: Erdoğan 2023 yılında uzaya çıkılacağını ‘müjdeledi.’ Ancak ‘kendi teknolojimizi üretip mi çıkacağız yoksa bir firmayla ya da ülkeyle ortak mı olacağız?’ orası belli değil. Yandaş medyaya bakılırsa süreç bir Türk’ün eğitim alıp turist olarak uzaya çıkmasıyla da sonuçlanabilir.

***

GERÇEKLER

ÖDENEMEYEN FATURALAR:

Son üç yılda yurttaşın elektrik faturası yüzde 70-80 oranında arttı. Pandemiyle birlikte ekonomik kriz derinleşirken elektriğe zam yağmuru nedeniyle yurttaş faturasını ödeyemez oldu. Geçen yılın ilk 9 ayında 2.6 milyon abonenin elektriği, 600 bin abonenin ise doğalgazı kesildi. 53 bin 840 elektrik abonesi ile 123 bin 657 doğalgaz abonesi hakkında, faturalarını ödeyemediği için yasal işlem başlatıldı.

İŞ UMUDUNU KAYBEDENLER:

İş bulma umudunu yitirenlerin sayısı son bir yılda 2,3 kat arttı. Umutsuz işsizler, İŞKUR verilerine de yansıdı. Ülke genelinde bir milyon 500 kişi umudu olmadığı için artık iş aramıyorken İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı da son bir yılda yüzde 19,3 azaldı.

PAZARLARDAN ARTIK TOPLAYANLAR:

Ülkedeki yoksulluk pazaryerlerinde tezgahların toplanmasının ardından yaşanan hareketlilikle gözler önüne seriliyor. Tezgahlar arasında dolaşan ve pazarcıların bıraktığı ezik-çürük meyve ve sebzeleri seçerek toplayanlar, gelirleri yetersiz olduğu için buna mecbur kaldıklarını söylüyor.

KAPANAN DÜKKÂNLAR:

Erdoğan, “Bazı dostlar, diyorlar ki dükkânlar kapanıyor, şirketler kapanıyor. Kapanan falan yok” dese de gerçekler farklı. TOBB verilerine göre, ülke genelinde 2020’de 24 bin 136 ticari işletme kapandı. İstanbul Ticaret Odası, megakentte 20 bin işletmenin, Ankara Ticaret Odası ise Başkent’te 15 bin işletmenin geçici süreyle ya da tamamen faaliyetlerini durdurduğunu açıkladı.

EĞİTİMDEN UZAK MİLYONLAR:

Uzaktan eğitim aracı EBA ‘eşitsizliği’ gözler önüne serdi. MEB’in açıkladığı verilere göre, 7,7 milyon öğrenci tableti olmadığı için telefonla ders dinliyor. MEB’in açıkladığı istatistiklere göre 12 milyon 459 bin 347 öğrenci EBA’yı aktif olarak kullandı. 18 milyon 240 bini aşkın öğrencinin olduğu MEB’de bu istatistiklere göre 6 milyona yakın öğrenci EBA’yı hiç kullanmadı.