Ramazan öncesi üretici market fiyatlarını değerlendiren Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, daha ramazana girmeden fiyatlarda yaşanan artışların spekülatif faaliyetlerin başladığını gösterdiğini belirterek ramazan fırsatçılığı yapılmamasını istedi.

Ramazan boyunca üretici ve market fiyatlarını takip ederek kamuoyunu bilgilendireceklerini söyleyen Bayraktar, "Ramazan öncesinde üretici ve market fiyat farkı 8 kata kadar ulaşmıştır. Bir önceki ay üretici market fiyat farkı yaklaşık 5 kata çıkmıştı. Zira üreticilerimiz ürününü düşük fiyata satarken tüketicilerimiz pahalıya tüketmektedir" diye konuştu.

Ramazanın bu yıl da koronavirüs sürecinde idrak edileceğini belirten Bayraktar, "Bu nedenle bütün kesimler sağduyulu davranmalı, halkımızın ekmeği ile oynamak isteyen spekülatörlere fırsat verilmemelidir" ifadesini kullandı.

8 GÜNDE 25 ÜRÜNDE FİYATLAR ARTTI

Şemsi Bayraktar, 30 Mart-7 Nisan arasında geçen 8 günlük süreçte değerlendirilen ramazan öncesi market fiyatlarına göre 3 üründe fiyat değişimi görülmediğini, 12 üründe azalma, 25 üründe ise fiyat artışı olduğunu bildirdi.

Daha ramazana girmeden fiyatlardaki bu artışların spekülatif faaliyetlerin başladığını gösterdiğini belirten Bayraktar, şunları kaydetti:

"Tüm kesimler sorumlu davranmalı, artan talep suistimal edilmemeli, ramazan fırsatçılığı yapılmamalı, tedbirler zamanında alınmalıdır. Ay sonundan bu güne markette yeşil soğan, kuru fasulye ve yeşil mercimek fiyatında bir değişim meydana gelmezken, en fazla fiyat artışı yüzde 25,87 ile karnabaharda yaşandı. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 13,17 ile Antep fıstığı, yüzde 12,52 ile kuru üzüm, yüzde 6,35 ile nohut, yüzde 6,09 ile sivri biber, yüzde 5,75 ile incir, yüzde 5,62 ile pırasa, yüzde 5,26 ile patates, yüzde 5,11 ile pirinç, yüzde 4,60 ile domates, yüzde 3,67 ile kuru soğan takip etti. Fiyat düşüşü en fazla yüzde 5,50 ile mısır özü yağında yaşanmıştır. Mısır özü yağındaki fiyat düşüşünü ise yüzde 3,89 ile patlıcan, yüzde 3,66 ile maydanoz, yüzde 2,53 ile salatalık, yüzde 1,47 ile elma izledi."

Üretici fiyatlarında ise 8 günlük süreçte 15 üründe fiyat değişimi görülmediğini, 9 üründe azalma, 8 üründe ise fiyat artışı meydana geldiğini anlatan Bayraktar, üreticide en fazla fiyat artışının yüzde 26,32 ile karnabaharda görüldüğünü, bu üründeki fiyat artışını yüzde 16,81 ile domates, yüzde 13,39 ile limon, yüzde 12,50 ile lahana, yüzde 10,87 ile kuru kayısının izlediğini aktardı.

EN FAZLA FİYAT FARKI PATATESTE YAŞANDI

Bayraktar, bu 8 günlük süreçte ramazan öncesi üretici ve market arasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 695,45 ile patateste yaşandığına işaret ederek, "Bu fiyat farkı kuru soğanda yüzde 532,14, maydanozda yüzde 274, lahanada yüzde 260, ıspanakta yüzde 242,67, marulda 240,9 olmuştur. Marketlerde patates 8 kat, kuru soğan 6,3 kat, maydanoz 3,7 kat, lahana 3,6 kat, ıspanak 3,4 kat pahalıya satılmaktadır. Bu yıl ve geçen yıl ramazan öncesindeki fiyatlara göre markette 33 üründe fiyat artışı 6 üründe fiyat düşüşü olmuştur. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 75,18 ile sivri biber, yüzde 68,76 ile ayçiçek yağı, yüzde 57,89 ile yumurta, yüzde 48,28 ile mısır özü yağı, yüzde 42,02 ile kuru üzümde yaşandı" değerlendirmesinde bulundu.

BU NASIL MÜSLÜMANLIK?

Öte yandan söze gelince yüzde 99'u Müslüman olan ülkede raflarda “indirimli”, “kampanyalı ürün” olarak gösterilen gıda ürünlerinin pek çoğunun altındaki eski fiyat etiketiyle satıldığı ortaya çıktı.

Tüketici Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Aziz Koçal, şunları söyledi:

“Marketlerdeki indirim etiketlerinin bir çoğu gerçek indirimi kapsamıyor. Fiyatlar önce bindiriliyor, sonra indiriliyor. İndirimler ile ilgili mevzuata  6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a dayanılarak çıkarılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinin  “İndirimli Satış Reklamları” başlıklı maddesinde İndirimli satışlara ilişkin reklam ve tanımlarda uyulması gereken esaslar düzenlenmiştir. Ayrıca 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un sürekli indirim ve kampanyalı satışlar bölümünde de, indirimli satışlar düzenlenmiştir. Öncelikle indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı  ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi zorunludur. Bir mağazada birden çok ürün satılıyor ise, hangi malların indirimli satışa konu edileceği, indirimli satışa konu edilen ürünlerin, indirim öncesi satış tutarı, indirim oranı ve indirimli satış tutarını gösterir etiket tüketicinin görebileceği yerlerde olması sağlanmalıdır. Bir mağazada birkaç ürüne indirim uygulayıp ta sanki diğer ürünlerde de indirim varmış algısı ve izlenimini oluşturacak ifade veya görüntülere yer verilemez.”

“TİCARET BAKANLIĞI TARAFINDAN MÜDAHALE EDİLMELİ”

Ticaret Bakanlığı’nı göreve çağıran Aziz Koçal, şöyle devam etti:

“Market indirimlerinin  çoğu  gerçek indirim değil, vatandaşların aldatıldığını ve  aşırı tüketime körüklendiğini görüyoruz. Bu tür uygulamalara resen Ticaret Bakanlığı tarafından müdahale edilmeli, gerekli denetimleri yapılmalı. Ayrıca yerel yönetimlerde gerekli etiket denetimlerini yaparak, indirimli fiyatların gerçek indirimli olup olmadığı yönünde tespitleri yapmalılar. Satışın gerçekten indirimli satış olduğunu ispat yükü satıcıya aittir. Bu denetimler aynı zamanda meslek odaları tarafından da yapılarak gereği yapılmalı. Tükenmekte olan tüketicilerin daha fazla tükenmesine izin verilmemeli.”

MAĞDUR VATANDAŞLAR NE YAPACAK

Aziz Koçal, etiket oyununu fark eden tüketicinin ise neler yapması gerektiğini şöyle anlattı:

“Müşteriler bu tür uygulamalarda indirimin gerçek indirim olmadığını, etiketlerde oynama olduğunu gördüğünde, Ticaret Bakanlığı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu ve reklam kuruluna şikayet edebilirler. Ayrıca işyerinin denetlenmesi için ilgili firmanın bulunduğu ilde bulunan Ticaret İl Müdürlüğüne şikayet konusu ürünlerin görselini çekerek şikayette bulunabilirler.İl Tüketici Hakem Heyetlerine ve ALO 175 şikayet hattını arayarak da şikayet bildirebilirler.”

PANDEMİ SÜRECİNDE ŞİKAYETLER ÇOK DAHA ARTTI

Şikayetler pandemi sürecinde artış gösterdiğine dikkat çeken Koçal şu açıklamayı yaptı:

“Bu şikayetler pandemi sürecinde artış gösterdi. Pandeminin de etkisi ile vatandaşların alım gücü çok düşmüştü. Yoksulluk ve açlık sınırının altında yaşayan vatandaşlarımızın sayısı gün geçtikçe artmakta. Bu nedenle marketlerde indirimsiz olan hiçbir ürünlere bakılmıyor. Firmalarda bunu kullanarak, indirim aldatmacasına başvuruyorlar. Normal satış fiyatlarını indirimli satışmış gibi göstererek algı oluşturmaya ve cirolarını yükseltmeye çalışıyorlar. Serbest piyasa denetimsiz piyasa değildir. İndirimli satışlar ile ilgili ortada uygulanması gereken bir kanun ve ilgili yönetmelikler var, bu çerçevede bu marketler denetlenmelidir.”