Tarih: 22 Eylül 2017.
Yer: New York.
ABD Başkanı D. Trump, Erdoğan ile baş başa görüştü.
11 milyar dolarlık uçak alımı anlaşması yapıldı. Türkiye, Amerikan Boeing
firmasından 40 adet uçak aldı.
Keza…
Tarih: 5 Ocak 2018.
Yer: Paris.
Fransa Cumhurbaşkanı E. Macron, Erdoğan ile baş başa görüştü.
7.5 milyar dolarlık uçak alımı anlaşması yapıldı. Türkiye, Fransa merkezli
Airbus firmasından 25 adet uçak aldı.
Peki…
Biz niye kendi uçağımızı üretemiyoruz?
Yazayım:
Amerikalı Wright Kardeşler 17 Aralık 1903'te motorlu uçakla havada 12 saniye
kalıp 37 metre gitmeyi başardı.
Temmuz 1908 Devrimi'nden sonra İttihatçılar, uçuş öğrenmeleri için Yüzbaşı Fesa
ve Teğmen Kenan'ı (ve hemen ardından yedi subayı daha) Fransa'ya gönderdi.
Tarihte ilk kez savaş uçağı İtalyanlar tarafından Osmanlı'ya karşı Trablusgarp
Savaşı'nda kullanıldı.
Tarih: 15 Mart 1912.
Osmanlı, Fransa'dan iki adet uçak aldı. I. Dünya Savaşı'na girdiğinde
envanterinde ithal ürünü 100 uçağı vardı. Savaşta çoğu kullanılamaz hale geldi.
“İşgalciler el koymasın” diye 17 tanesi Anadolu'ya kaçırıldı. Keza. Kurtuluş
Savaşı'nda Erzurumlu Nafiz (Kotan) Bey'in İtalyanlardan gizlice aldığı dört ve
Yunan Ordusu'nda ele geçirilen iki uçağımız vardı!
Gelelim Cumhuriyet dönemine…
Atatürk'ün İran'a hediyesi
Tarih: 15 Mayıs 1925.
Mustafa Kemal, Türk Tayyare Cemiyeti'nin açılış töreninde şöyle dedi:
“İstikbal göklerdedir. Göklerini koruyamayan milletler yarınlarından asla emin
olamazlar. Ey Türk Genci! Kısa zamanda gökte seni bekleyen yerini alacaksın…”
O tarihlerde…
Atatürk'ün baş konularından biri uçak üretimiydi:
– “Dünya savaşı biter bitmez, bu kara günlerde kullanılan tüm silahlar
birdenbire demode oluverdi. Almanlar, Fransızlar, İngilizler, Amerikalılar
ellerindeki bu silahları uzun vadeler tanıyarak geri kalmış ülkelere satmaya
çalışıyor. Neden? Çünkü onlar daha modernlerini daha etkili olanlarını yapacak
fabrikalar kurmakla meşguller…”
– “Eski teknolojileri bize kolaylıklar tanıyarak getiren yabancı devletlerin
kurnazlıklarını anlamamak için insanın ya kör ya da aptal olması gerekir…”
– “Biz yeni genç bir Türkiye kuruyoruz. Yabancı ülkelere bağımlı olmaktan
kurtulmalıyız…”
Bu amaçla…
1925 yılında… Almanya'ya on sekiz teknisyen ve Fransa'ya uçak mühendisliği
öğrenimi için beş öğrenci gönderildi.
15 Ağustos 1925… Türkiye'de ilk uçak fabrikasının kurucusu Tayyare ve Motor
Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) faaliyete geçti. Kayseri'de kurulan fabrika
dünyanın en büyüğüydü! 120'si Alman 170 işçi çalışıyordu.
1932'de adı “Kayseri Tayyare Fabrikası” oldu. O yıl, 41 uçak imal edildi.
Bunlardan birini Atatürk İran'a hediye etti…
46 adet Gotha, 24 adet PZL-24A ve 24C, 24 adet Miles-Magister olmak üzere
1926-1941 yılları arasında yedi ayrı tipte 212 uçak üretildi.
Uçakların onarımı için 6 Ekim 1926'da Eskişehir'e de Tayyare Fabrikası kuruldu.
Atatürk aramızdan ayrılırken Etimesgut Uçak Fabrikası faaliyete başladı.
Atatürk huzurluydu; artık yerli uçağı ve yerli motoru yapıyorduk.
Sadece devlet değil…
Bağımsızlıktan ödün
24 Haziran 1923… Vecihi Hürkuş (1896-1969) ve arkadaşları Halkapınar Tayyare
Atölyesi'nde “Vecihi K-VI” adlı uçağın imalatına başladı.
28 Ocak 1925… Vecihi Hürkuş kendi yaptığı ilk Türk tipi uçağıyla test uçuşunu
gerçekleştirdi. Beş yıl sonra ilk uçak fabrikasını kurdu. Bundan iki yıl sonra
Türkiye'nin ilk sivil tayyare mektebini açtı.
10 Şubat 1937… Fransa'da eğitim görmüş uçak mühendisi Selahattin Alan, işadamı
Nuri Demirağ ile anlaşarak Beşiktaş'ta uçak fabrikası kurdu. Ardından Gök Okulu
açtılar.
Nu.D 36 eğitim ve Nu.D 38 yolcu uçağı tasarladılar, yaptılar. Ankara, İstanbul,
Atina arasında yolcu taşımaya başladılar. Fakat…
Dünya Savaşı'ndan sonra olanlar oldu:
ABD Dışişleri Bakanlığı petrol danışmanı M.W. Thornburg “Türkiye Nasıl Yükselir”
raporunda şöyle dedi:
– “Türkiye'nin ağır sanayi kurmasına gerek yoktur…”
– “Türkiye'de uçak, makine, motor projeleri -imalatları iptal olunmalıdır…”
Böylece… Devlet fabrikalarının kimi 1952'de MKE'ye devredildi; kimi 1954'te
traktör montaj fabrikasına dönüştürüldü.
Özel sektör de yok edildi. Yurt dışına uçak satması bile yasaklandı! Türk Hava
Kurumu siparişlerine son verdi. Arazileri istimlak edildi!
1947-1955 yılları arasında ABD'den 1905 uçak satın alındı! Bunun 850 adedi
ABD'nin II. Dünya Savaşı'nda kullandığı F-84 idi!
Diğer yanda…
Uçak motorlarının hammaddesi krom üretimimiz 1949'da 50 bin tondu. ABD'nin
ihtiyacı için üretim 1952'de 180 bin tona çıktı!
Son söze gerek yok!
Atatürk'ün yukarıda söylediklerini bir kez daha okuyunuz.
Sözcü
Dikkat!
Yorum yapabilmek için üye girşi yapmanız gerekmektedir. Üye değilseniz hemen üye olun.
Üye Girişi Üye Ol