Dr. Yeşim DEMİR - IŞİD'iN Sonu Mu Geldi?

13 Haziran 2016, 01:57

Son günlerde haberlerde duyduğumuz IŞİD'e karşı Irak'ın Felluce ve Musul, Suriye'nin Rakka ve Menbiç kentlerinde yapılan operasyonlar acaba IŞİD'in sonu mu sorusunu akla getirmektedir.

IŞİD (Irak ve Şam İslam Devleti) nasıl ortaya çıktı?
IŞİD'in, kimler tarafından kurulduğu hatta nasıl geliştiği konusunda çok çeşitli görüşler var. Ancak, örgütün ilk temeli 2003 Irak işgalinden sonra Ebu Musa el-Zerkavi tarafından atılmış olup, Irak ve Suriye'deki otorite boşluğundan faydalanarak Şii yönetimine karşı Sünniler arasında gelişme imkanı bulmuştur. Irak ve Şam İslam Devleti olarak bilinen IŞİD, DAEŞ, DAİŞ ve DEAŞ olarak da isimlendirilmektedir.

IŞİD, Irak ve Suriye'deki siyasi boşluğu dolduran ve Ortadoğu'ya yerleştirilmiş her an patlayabilecek bir bomba niteliğine dönüşmüştür.

Peki örgütün kuruluşu kimin ya da kimlerin işine yaramıştır?

1916 yılında Sykes-Picot Anlaşmasıyla belirlenen sınırların yeniden çizilmesini isteyenler için araç olduğu düşünülebilir. Anlaşmanın yapılmasından günümüze kadar geçen süre içerisinde çözümsüz kalan sorunlara hem bölgesel hem de uluslararası çatışmalar ile çözüm arandığı; ayrıca bölgenin, Sünni-Şii ve Kürt diye bölünmüş olması işleri daha da kolaylaştırdığı düşünülebilir. Geçmişte çizi¬len bu ha¬ri¬ta¬da¬ki sı¬nır¬lar için¬de yok sa¬yıl¬mış Kürtler tarafından hem bölge güçleri hem de uluslararası güçler bölgesel bir savaşın içine çekilmiş, uluslararası askeri müdahalelere gerekçe oluşturmuştur. IŞİD tehdidi bahanesiyle ABD, Rusya, İran, İngiltere vd. kurtarıcı rolüyle bölgeye geri dönebilmişlerdir.

IŞİD'e karşı operasyon yapılan bölgelere bakacak olursak Rakka ve Musul, petrol kaynakları bakımından zengin bölgeler ve örgütün ekonomik hedeflerine ulaşmada önemli kentlerdir. Bağdat'ın batısında bulunan Felluce ve IŞİD'in sınır bölgesinde kontrol ettiği Menbic stratejik öneme sahiptir. Örgütün hem Musul hem de Felluce'de ki üslerini kaybetmesi örgütü moral olarak çöküşe sürükleyecektir.

Son haberlere göre, IŞİD ile mücadele kapsamında ABD ve Ürdün silahları ile donatılmış, İngiliz özel kuvvetleri tarafından desteklenen Yeni Suriye Ordusu'nun kurulduğu duyuruldu.

Neden böyle bir orduya gerek duyuldu?

Uluslararası güçlerin araç olarak kullanmak istedikleri ve destekledikleri örgütün gelecekte kendilerine karşı tehdit unsuru olabileceği endişesi.

Farklı bir açıdan baktığımızda da, IŞİD'in çıkarıldığı bölgelere kimlerin yerleştirileceği konusu gündeme geliyor. Örneğin Rakka, IŞİD'den temizlendikten sonra Bölgesel Kürt Yönetimine bırakılması söz konusu. Şöyle ki, IŞİD ile mücadele kapsamında bir Kürt Devleti kuruluşuna giden süreç başlamamış hatta hızlanmıştı.

Sonuç olarak, bir devlet tanımı yapabilmek için, kalıcı bir nüfus, tanımlanmış bir bölge ve hükümet gereklidir. IŞİD'e baktığımızda en zengin örgüt olmasına rağmen bugüne kadar girdiği kentlerde destek sağlayamaması, yeni kurumlar oluşturmadığı dikkate alındığında her ne kadar devlet olarak kendini nitelendirse de bir devlet alt yapısına sahip olmadığı açıkça görülebilmektedir. Gelişmeler doğrultusunda IŞİD'in kısa vadede olmasa bile uzun vadede gözden çıkarılmış olduğu söylenebilir.