Akademisyen Doç. Dr. Hakan Güneş: Ankara geri adım attı
Türkiye’nin şiddetli bir şekilde Suriye ordusuna karşılık vermesi sürecinde ortaya koyduğu tezler ve iddialar tamamen Moskova’da yalanlandı. Türkiye 2018 ateşkes hattına çekilmesi zorunludur, ondan önce durmayacağız dedi. Durdu ve geri adım atmış oldu. Sahada kaybettiği Serakib başta olmak üzere kritik bölgenin ele alınması ya da ortak kontrol gibi bir sonuçla çıkamadı.

Ortak devriyede Türkiye’nin bulunması Türkiye’nin arzusundan çok Rusya’nın Türkiye’yi daha kontrollü bir gözlemci statüsüne çekmek için yanı başında tutma hamlesidir. Türkiye de bunu kabul etti. Bu kararın daha öncekiler kadar çabuk kırılacak bir ateşkes olmadığını düşünüyorum. Çünkü 6+6 toplam 12 km’lik Türk-Rus devriyesinin bulunması bu kez ateşkesi biraz daha dayanıklı hale getiriyor. Barışı değil, ateşkesi… Bunun bir süre sonra bozulacağını hepimiz biliyoruz. 6+6 toplam 12 km’lik devriye gezilecek bir güvenlik kuşağı çok kısa sürede bozulmayacak yeni formül yarattı. Bu, ateşkesin hemen bozulmasını engelleyecek.

Esas altını çizmek istediğim şey de şu: Türkiye’nin Rusya ile ilişkileri halen sorunlu. Ama yavaş yavaş iyileşmekte. Ve bu iyileşme düzeyi Türkiye daha ciddi bir askeri ve siyasi destek noktasına geldiğinde Erdoğan’ın yeniden özel hamleler yapacağına şüphem yok. Ama henüz bu noktada değiliz. Dolayısıyla sıradaki ateşkesi bozacak hamlenin daha ziyade Batı-Türkiye ilişkilerinde daha da sıkı bir işbirliği dönemine geçilmesiyle gündeme geleceğini düşünüyorum.

Akademisyen Doç. Dr. Salih Bıçakçı: Kazanan Rusya
Kazanan Rusya oldu. Türkiye, Rusya’nın merhametine ve yaklaşımına açık hale geldi. Nihai sorun ‘Biz ne yapmak istiyoruz burada?’ Ana problem bu. Hava üstünlüğü Rusya’da. Soçi’nin de kazananı Rusya’ydı, şimdi de kazanan Rusya. 2015’den beri kazanan hep Rusya, çünkü bütün sahaya hâkim. Burada zarar gören İran oldu. Çünkü Türkiye, Hizbullah ve İran milislerini vurdu, en çok kayıp alanlardan birisi İran oldu, burası açık ve net.

Türkiye’nin burada şu anda bir kazancı yok, çünkü biz zaten gerginliği düşürme imkanına sahiptik. Ancak buna rağmen zarar ettik. Şu anki halimiz, dikkat ederseniz ateşkes anlaşması değil. Nihai bir mutabakatla kimin sahaya sahip olduğu, nasıl yönlendireceği net bir bilgi yok. Biz daha ne kadar burada duracağız, ana hedefimiz ne, ne yapmak istiyoruz?

"RUSYA RÖVANŞ PEŞİNDEYDİ"

Kayıpları ise şöyle okumak gerekiyor; Rusya’nın zamanında düşürdüğümüz uçağının karşılığı olarak okuyor Rusya. Bizi vuran koordinatları veren Rusya. Rusya izin vermeden orada sinek bile uçamıyor burası net. Uzmanlar da söylemişti. Rusya uçağı düşürüldüğünde özür dilense de bunun karşılığı olacaktı, Rusya kendisine yapılanları unutmaz seneler sonra da olsa yapılanların hesabını sorar. Aynı şey oldu. Neden bu kayıpları yaşıyoruz diyorsanız, hava üstünlüğü yok orada, askerlerin en büyük sorunu bu. En büyük kaybımız bu şehitler oldu.

Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: M5’in Batısına geçildi, geri dönüş yok
İdlib Mutabakatı, savaş noktasına kadar bizi götürmüş olan bir süreçte barış ortamına dönüş mutabakatıdır. Şu anda nereye kadar bir başarı elde edildiği net değil. Burada geçici bir ateşkes kararı var. Bu ateşkesin nihai, devamlı hale getirilebilmesi için müzakere masasına geçilmeli. Dünkü mutabakat başarılı bir ön adım. Üç tane daha önemli faktör var. Birincisi 29 Şubat tarihi itibariyle son bir mühlet vermiştik. O tarihten sonra eğer Soçi Mutabakatı sınırlarına yani gözlem noktalarının berisine Suriye güçleri dönmediği takdirde bizim bunu kendimizin yapacağını belirtmiştik. Dünkü mutabakat bunun aslında yapılamayacağını teyit etti.kazanan-rusya-kaybeden-ankara-697699-1.

İkincisi M5 otoyolu ve onun daha batısına geçildi. Burası Halep ve Şam’ı birbirine bağlar. Rusya için de ulaştırma bakımından önem taşımakta. Şam güçlerinin buradan geriye gitmesi artık mümkün görünmüyor. Fiili durum olarak kabul edilmesine yönelik yeni bir Moskova Mutabakatı sağlanması gerekiyor.

Üçüncü husus herhangi bir şekilde ateşkes ihlali olur, bize Esad yönetimi tarafından bir saldırı olursa buna Türkiye’nin cevap hakkının olduğu ve bunda tereddüt edilmeyeceği teyit edildi. Bu da aslında geçici ateşkes için olabildiği ölçüde güvence olarak değerlendirilebilir. Ama mesele mayınlı bir tarla haline gelmiştir.

Önümüzdeki dönemde müzakere masasında ele alınacak konuların mutlak şekilde bizim lehimize tecelli edeceği, Türkiye yönünde gelişmelerin olacağını söylemek için de erkendir.

Her halükarda burada yeni bir Soçi Mutabakatı’na ihtiyaç var. Yani mevcut durumu yönetecek ve bunu hayata geçirecek, garantiye alınacak bir açılım yapılmalıdır. İkincisi bu mutabakat hattına güvenli bölge konusu konulmalıdır. Rusya’nın da buna yakın durduğu izlenimi var. M5 ve M4 otoyollarının gerisinde kalan toprakların güvenli bölge olarak Türkiye için öngörülebileceğine dair bir hissiyat var. Bu olmadığı takdirde Türkiye için önemli bir konu olan göç sorununun çözülmesi şansı yok.