Türkiye'den kilometrelerce uzakta Hindistan'da Muhammed Ali Cinnah'ın çağrısıyla
18 Kasım 1938 Cuma günü tüm camilerde cuma namazında Atatürk rahmetle anılmıştı.

AKP'li Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş 24 Temmuz'da Ayasofya'daki ilk cuma
hutbesinde elinde bir kılıçla “Vakıf mallarına, vakfiyelere dokunanlar yanar,
lanetlenir” dedi. Böylece Atatürk'ün kurduğu Cumhuriyette, Atatürk'ün kurtardığı
İstanbul'da, Atatürk'ün kurduğu Diyanet'in başkanı, isim vermeden Gazi Mareşal
Mustafa Kemal Atatürk'ün “lanetlendiğini” ima etti.

İşte bugün, Türkiye'de Atatürk'ü “lanetle” anan Diyanet İşleri Başkanı'na, bir
zamanlar İslam dünyasının Atatürk'ü nasıl “rahmetle” andığını anlatacağım.

MAZLUM MİLLETİLERİN KURTULUŞ ÖNDERİ

Atatürk, 1921'de aynen şöyle demişti: “Anadolu, bu müdafaası ile yalnız kendine
ait vazifeyi yapmıyor, belki bütün Şark'a yönelik saldırılara bir set çekiyor.
Efendiler, bu saldırılar elbette kırılacaktır… İşte Ancak o zaman Batı'da, bütün
dünyada gerçek sükûn, gerçek refah ve insaniyet hüküm sürebilecektir.”

Atatürk önderliğindeki Türk Kurtuluş Savaşı gerçekten de ezilen, sömürülen
mazlum milletlere yol gösterici oldu. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun ifadesiyle
“Atatürk, her şeyden evvel yeryüzünün bütün mazlum, mağdur milletlerine ‘kalk
borusunu' çalan ve onlara tam kurtuluş yolunu gösteren bir hürriyet ve istiklal
örneğidir.” Atatürk, kazandığı zaferlerle ezilen, sömürülen milletlerde büyük
bir heyecan uyandırdı. Prof. Dr. Mohammed Sadıq'ın ifadesiyle “Sömürge
yönetimleri altında ezilen herkese ilham verdi. Asya ve Afrika'da büyük bir
uyanışın habercisi oldu; Türkiye'nin kurtuluş hareketi, sömürgeciliğin ölüm
çanını çaldı.”

Türk ordularının büyük zaferini duyan Hint Müslümanları, 5 Eylül 1922'de
Bombay'dan çektikleri telgrafta “Mustafa Kemal Paşa'yı ve muzaffer ordusunu”
kutladılar ve 8 Eylül'de Türk ordusunun kesin zaferi için dua edeceklerini
belirttiler. Gerçekten de Hindistan'da 8 Eylül 1922 günü cuma namazından sonra
Türk ordularının kesin zaferi için dualar edilmiş ve bazı camilerin duvarlarına
“Zindebad Mustafa Kemal” (Yaşasın Mustafa Kemal) yazılmıştı. O günlerde
Hindistan'da bulunan Zeki Velidi Togan, gözlemlerini şöyle anlatmıştı:
“Bombay'da bir camiye girmiştim. Duvarına ‘Zinde Bad Mustafa Kemal' diye
yazılmış bir levha asılmış olduğunu gördüm. Yani, ‘Yaşasın Mustafa Kemal'…
Hindistan Müslümanları, Mustafa Kemal'i kendi milli kahramanları sayıyordu.”

Mustafa Kemal'in askerleri 9 Eylül 1922'de İzmir'i kurtardılar. İzmir'in
kurtuluş haberini alan Hint Müslümanları, 13 Eylül 1922'de İzmir'in kurtuluşunu
kutlamak için bir telgraf daha çektiler. Telgraf, “Yaşasın Gazi Mustafa Kemal
Paşa ve muzaffer orduları” diye bitiyordu. Bombay'dan gelen bu telgrafı
Delhi'den gelen başka bir telgraf izledi. Delhi halkı, Türkiye'den binlerce
kilometre uzakta büyük Türk zaferini kutlamak için bir miting düzenlemişti.
Atatürk'ün İzmir'e girdiği 10 Eylül 1922'de yapılan bu mitingde bazı kararlar
alınmıştı. Bu kararlardan biri İngiltere'yi tehdit niteliğindeydi. İngiltere,
Yunan yanlısı tutumunu sürdürürse sadece Hindistan değil, bütün İslam dünyasının
İngiltere'ye karşı çıkacağı belirtilmişti.

Atatürk'ün önderliğindeki Türk Kurtuluş Savaşı sadece Hint Müslümanlarını değil,
Hinduları da derinden etkiledi. Mahatma Gandi, başından sonuna kadar Türk
Kurtuluş Savaşı'nı yakından takip etti. Atatürk'ün mücadelesine elinden
geldiğince destek verdi. Falih Rıfkı Atay'ın aktardığına göre Gandi, Atatürk'ün
emperyalizm karşısındaki zaferi için şöyle demişti: “Biz bir Aysa memleketinin
kapitalist bir devlet hâkimiyetinden tamamıyla kurtulup bağımsız olacağını
düşünmezdik. Bizim parolamız otonomi idi. Böyle bir memleketin, kapitalist bir
devlet değil, bütün devletler hâkimiyetinden kurtulup tamamıyla bağımsız
olabileceğini Atatürk ispat etti. Bizi, bağımsızlığımıza kavuşabileceğimize
inandıran odur.”

Hindistan Bağımsızlık Savaşı önderlerinden Pandit Jawaharlal Nehru, Atatürk'ün
kazandığı Büyük Zaferin Hindistan'da yarattığı etkiyi şöyle anlatmıştı: “Mustafa
Kemal'in Yunanlara karşı zaferini duyunca ne büyük bir neşeyle kutlamıştık!
Şimdi hatırlıyorum: Pek çoğumuz Lucknov District Goal Hapishanesi'ndeydik. Türk
zaferini, hapishane barakalarını süsleyerek kutlamış, hatta o gece
ışıklandırmaya bile girişmiştik.” Nehru, ayrıca şöyle demişti: “Mustafa Kemal
Paşa, gençlik günlerimde benim kahramanımdı… Onun en büyük hayranları arasında
bulunmaya devam ediyorum.” Nehru'ya göre Atatürk, sadece emperyalizme karşı
kurtuluş savaşları çağını açan lider değil, aynı zamanda yaptığı toplumsal
devrimlerle “Doğu'da modern çağın yapıcısıdır.”

Atatürk'ün önderliğindeki Türk zaferi Afganistan'da da büyük coşku yarattı.
Afgan Kralı Amanullah Han, sarayında verdiği büyük bir şölenle Türk zaferini
kutladı. Atatürk'e iltifatlar etti.

Türk zaferinin sesi ta Güney Afrika'dan bile duyuldu. Johannesburg'dan
gönderilen bir telgrafta “İslam düşmanlarına karşı kazanılan Kemalist zafer için
Allah'a şükürler olsun! İslam'ın onurunu kurtardıkları için İslam'ın savunucusu
Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya ve kahraman ordusuna derin minnettarlığımızı sunarız.
Allah sizin asil fedakârlığınızı ve çabalarınızı karşılıksız bırakmasın!”
deniliyordu.

Tüm Afrika kıtası Atatürk'ün zaferini konuşuyordu. Kenya'nın başkenti Nairobi
Müslümanları Birliği gönderdiği bir telgrafla Türk zaferini kutluyor ve “Mustafa
Kemal'in kahraman ordusunun daha nice zaferler kazanması için yürekten dua
ettiklerini” belirtiyordu. Etiyopya'da Türk zaferini kutlamak için şenlikler
düzenlenmişti. İngiltere'nin Addis- Ababa Temsilcisi Hugh Dods, 7 Ekim 1922
tarihli raporunda “Etiyopya'da Mustafa Kemal'in zaferini kutlamak için şenlikler
düzenlendiğini” anlatıyordu.

Mısır Kadınlar Derneği Kurucu Başkanı Lebibe Ahmed doğrudan Atatürk'e gönderdiği
uzun bir mektupta Atatürk'e şükranlarını sunuyordu. Mısır basını Atatürk'ü
“İslam'ın şampiyonu”, “Doğu'nun kahramanı” diye alkışlıyordu. İskenderiye'den
gönderilen 14 Eylül 1922 tarihli bir telgrafta “Mustafa Kemal Paşa
Hazretlerinden Allah razı olsun” deniliyordu.

Fas'ın Rif dağlarında İspanyol ve Fransızlara karşı savaşan Rif savaşçıları da
Türk zaferini örnek almıştı. Rif savaşçı şeflerinden Caid Hadoum ben Hamou, 9
Eylül 1922'de İzmir'in kurtuluşu üzerine gönderdiği telgrafla “Türk ordularının
parlak zaferini” kutluyordu.

Tunus Devlet Başkanı Habib Burgiba 1965'te şunları söylemişti: “Sakarya Zaferi
20 yaşımın en kuvvetli hatırası olmuştur. O zamanlar kendi kendime diyordum:
Acaba ben de ulusumu böylesine seferber edemez miyim; onun ruhuna bu kurtarıcı
hamleyi, dizgin tanımaz ihtirası aşılayamaz mıyım?”

Atatürk'ün önderliğinde kazanılan Türk Kurtuluş Savaşı Asya'dan Afrika'ya bütün
Doğu'da, özellikle İslam dünyasında hem büyük bir coşku yarattı, hem de kurtuluş
umuduna yol açtı. Ezilen, sömürülen Doğu halkları Atatürk'ü “Doğu'nun
kahramanı”, “İslam'ın kahramanı”, “İslam'ın kılıcı”, diye alkışladılar.

İslam dünyasının büyük din adamları ve şairleri, Atatürk'e büyük hayranlık
besliyordu. Örneğin Muhammed İkbal, “İslamiyet'in Uyanışı” ve “Mustafa Kemal
Paşa'ya Sesleniş” adlı şiirleriyle Atatürk'ten övgüyle söz etti. Mısırlı ünlü
şair Ahmet Şevki, Atatürk'le ilgili çok sayıda şiir yazdı; Atatürk'ü ünlü İslam
komutanı Halid Bin Velid'e benzetti. Libyalı şair Ahmet Ginabe 1921'de yazdığı
bir şiirde Atatürk'ü “zulüm ve kahra karşı Müslümanların fedaisi” olarak
adlandırdı.

Sözün özü şu ki, Kurtuluş Savaşı sonrasında Atatürk, İslam dünyasında yaşayan
bir efsane haline gelmişti.

Atatürk'ün erken ölümü, İslam dünyasını derin bir yasa soktu. Atatürk'ün ölümü
nedeniyle İslam ülkeleri bayraklarını yarıya indirdiler, okulları tatil ettiler,
günlerce yas tuttular, camilerde Atatürk'ün ruhuna dualar okuttular.

Pakistan'ın milli kahramanı Muhammet Ali Cinnah, başkanı olduğu İslam Ligi
örgütüne hemen bir çağrıda bulundu. 18 Kasım 1938 Cuma gününün bütün
Hindistan'da “Kemal Günü” olarak anılmasını istedi. “İslam'ın en büyük evladı”
diye adlandırdığı Atatürk'ün kaybı nedeniyle Hindistan Müslümanlarının derin
üzüntülerini beyan etmeleri için Hindistan'da il, ilçe ve köy teşkilatlarının
toplantılar yapmasını istedi.

18 Kasım günü, bütün Hindistan'da ‘Kemal Günü” olarak anıldı. Bütün Müslüman
dükkânları, okulları ve kamu kuruluşları, Atatürk'e saygı amacıyla kapatıldı.
Camilerde Atatürk'ün ruhuna dualar okundu.

Örneğin, Hindistan Biher Eyaleti Sarasam İslam Ligi, 18 Kasım 1938 “Kemal Günü”
anmasında Hasan Shah Sur Camisi'nde Kuranlar okutarak, hatimler indirterek
Atatürk'ü saygıyla andı. Cuma namazında camideki toplantıda Atatürk'ün önemli
özellikleri anlatıldı. “Yeri doldurulmaz bu kayıp” nedeniyle Türklere baş
sağlığı mesajı gönderildi.

Doğu Bengal'de Daulatpur Publa Union İslam Ligi ise “Kemal Günü” anmasını
Daulatpur Cami Okulu binasında gerçekleştirdi. Burada cuma namazından sonra cami
imamı Maulvi A.K.M. Abdur Rahman, Atatürk'ün ruhuna Fatiha okudu. Ardından da
mevlit okundu.

Hindistan Bengal Teppera Eyaleti Rupsa İslam Birliği Sekreteri, Türkiye'nin
Kalküta Başkonsolosluğu'na gönderdiği bir telgrafta şu bilgileri veriyordu:
“Bölgemizde bulunan 300'den fazla cami yetkilisine, 18 Kasım gününü ‘Kemal Günü'
olarak anmalarını, o gün cuma namazından sonra mevlit okutmalarını ve açık
toplantılar düzenleyerek İslam'ın şerefli çocuğunun ruhu için dua etmelerini
rica etmiştim. Bütün bu camilerde dua edilmiş olduğu bana bildirildi “ (Kemal
Günü hakkındaki detaylar için bkz. Şimşir, s. 236, 436-438,454-474)

Anlaşılan o ki, Hindistan'da “Kemal Günü” diye adlandırılan 18 Kasım 1938 Cuma
günü bütün camilerde Atatürk'ün ruhuna Fatihalar okundu. Hindistan camilerinde
Atatürk için gıyabi cenaze namazı (guhbana namazı cenaze) kılındı. Hindistan'ın
bütün eyaletlerinde günlerce “Atatürk yası” tutuldu. Atatürk'ün ölümü nedeniyle
Mısır'da 7, İran'da da 11 gün yas ilan edildi.

Sözün özü: Türkiye'den kilometrelerce uzakta Hindistan'da Muhammed Ali Cinnah'ın
çağrısıyla 18 Kasım 1938 Cuma günü tüm camilerde cuma namazında Atatürk rahmetle
anılırken, Atatürk'ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti'nde 24 Temmuz 2020'de Diyanet
İşleri Başkanı Ali Erbaş, camide cuma namazında Atatürk'ü “lanetle” andı.

Kaynakça:


1) Komisyon, Atatürkçülük Nedir? İstanbul, 1981.

2) Bilal N. Şimşir, Doğunun Kahramanı Atatürk, 2. Bas., Ankara, 2015.

3) ZF. Rıfkı Atay, Mustafa Kemal'in Mütareke Defteri, İstanbul, 2010.

4) Mohammad Sadıq, Türk Devrimi, Türkiye'de İdeolojik Değişime Bakış, İstanbul,
2013.

5) R.K. Sinha, Kurtuluş Savaşı, Devrimler, Mustafa Kemal ve Mahatma Gandi,
İstanbul, 1972

6) Sinan Meydan, 1923, Kuruluş Ayarlarına Dönmek, İstanbul, 2017.

7) Sinan Meydan, Bir Ömrün Öteki Hikâyesi, 10.bas. İstanbul, 2016.