“Oruç kötülüklerden alıkoyar” deriz. Yani “İnsanın kendini tutmayı bilmesi, kötülük yapmaktan alıkoyan en esaslı amildir.” demek isteriz.

Ne demek bu? Hiç düşündünüz mü, oruç neden açlık ve cinsellik ile ilgilidir? Çünkü bütün kötülüklerin anası bu ikisidir. Ev (beyt) ve hukuktan (şeriat) sonra en önemli insanlık hamlesi “ahlak” fikrinin doğuşudur. Ahlak, insanın kendini içsel tutuşu (savm) ile ilgilidir. Bu nedenle savm (oruç) ahlakın kök dinamiğidir. Demek ki insanı hayvandan, şehri ormandan ayıran üçüncü temel vasıf kendini tutmayı bilme yani bir huyu ilke/kural edinme veya bir ilkeyi/kuralı huy edinme demek olan ahlak fikridir. Ahlak, hukuk gibi dışarıdan bir yasaklama değildir. İnsanın içten kendini tutması, sorumluluk yüklenmesi ve çevresine, özellikle de hemcinslerine karşı şunu yapmamalıyım, bunu etmemeliyim demesidir."

İnsanlarda ilk “tabular” yeme içme ve cinsellikle ilgilidir. “Tabu” Freud’un sandığı gibi ilkellik değil; ilkellikten insanca yaşama geçişi sağlayan “kendini tutuş”lardır. İlkel insanlar hiçbir tabusu (yasağı, dokunulmazı, ilkesi) olmayan insanlardır. İnsan eti ve leş yerler, kan içerler, önüne gelenle yatarlardı. İnsanlığa geçişle birlikte bunlar dokunulmaz ve yasak oldu. Demek ki “insan” dediğimiz kendini tutmasını bilendir. İşte oruç bize bunları öğretir. Bu nedenle aslında insan orucu değil; kendini tutar. Kendini tutmayı öğrenir. Oruçla bize bunun talimi yaptırılır…"