Türk Lirası'nın dolar karşısında tarihinin en büyük değer kayıplarına uğradığı 2020 yılında ekonomik krizin bir diğer göstergesinin ise enflasyon oranları olacağı değerlendirmesi yapılıyor. Bir başka deyişle iğneden ipliğe her şeyin fiyatına tsunami zammı geliyor.

Dünya Gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, bugünkü yazısında ilk on ayda sepet kur yüzde 39 artarken, Yİ-ÜFE'deki artış yüzde 17'de kaldığına çekip "Üstelik kur artışı dünkü tabloya göre yüzde 50'ye doğru gidiyor. Kur böylesine artarken fiyatların görece çok düşük artmasını nasıl izah etmeli?" diye sordu.

İzmir’de yaşanan depremi hatırlatan Aktaş, şu ifadeleri kullandı:

"Ama biz başka depremlere ve onun yol açtığı tsunamilere çok alışkınız. Üstelik bu depremi kendi ellerimizle hazırlar, ardından tsunaminin geleceğini de çok iyi biliriz.Ekonomide yaşadığımız bu deprem, TL’deki erime depremidir. Hani İzmir’deki bazı binalar depremde un ufak oldu ya, ulusal paramız da bu yıl o şekilde parçalandı, küçüldü. TL, kızgın tavaya konulan bir parça tereyağı ya da margarin nasıl hızla erirse, o şekilde eridi.

Yılın ilk on ayında bir dolar ve bir eurodan oluşan sepet TL karşısında yüzde 39 oranında değer kazandı. (Bu TL’nin değer kaybı değildir; TL bu dönemde döviz sepetine karşı yüzde 28 değer kaybetmiştir.)

Kur böylesine artınca ardından bir tsunami gelecektir. Bu kaçınılmaz. Bu tsunami de fiyat artışıdır.

Döviz sepetinin yüzde 39 arttığı bir dönemde fiyatlardaki artışın üretici fiyatlarında yüzde 17’de, tüketici fiyatlarında yüzde 11’de kalmasını izah etmek mümkün mü?

Ne yani, yurtiçinde üreticiler ithal girdi kullanmaz mı oldu, enerji ithal etmiyor muyuz artık; ithalatta maliyeti yukarı çeken kur artışının etkisini nasıl oldu da böylesine aşağılarda tutabildik?

Bir izahat gerekiyor. Ya da deprem oldu da henüz tsunami gelmedi. Depremle eş zamanlı olmuyor çünkü bu.Yani geliyor, bizi bir tsunami felaketi bekliyor…"

"DOLAR YÜZÜNDEN FİYAT TSUNAMİSİ"

Kurların hızlı değiştiğine ve hareketli olduğuna dikkat çeken Aktaş, durumun piyasalara da mutlaka yansıyacağını "Ekim ayı ortalamasında dolar 7.87, euro 9.27, sepet kur ise 8.57’ydi. Bu düzeye göre bile Yİ-ÜFE ile makas fena halde açılmıştı. Peki dünkü kurlara göre durum ne? Bu satırları yazarken dolar 8.53 dolayındaydı, euro 10 liraya dayanmıştı; buna göre sepet kur da 9.26 düzeyinde oluşmuştu. Hani mesela diyelim, kasım ayındaki sepet kurun 9.26’da kalacağını varsayalım. Bu durumda sepet kurun on bir aydaki artışı tam yüzde 50’ye ulaşacak. Ve kurdaki bu artış, diğer etkileri bir yana, fiyatlar yönüyle öyle Sığıcak’taki gibi değil, okyanusta ortaya çıkan boyutta bir fiyat tsunamisine yol açmayacak, öyle mi!” ifadeleriyle dile getirdi.

"EN KÖTÜSÜ YAŞANACAK"

Sesmir Başkanı ve Japan Credit Rating'in (JCR) Eurasia eski Başkanı Orhan Ökmen de, iç etkenler bir an evvel düzelmezse, TL'nin değer kayıplarının kapsamının genişleyeceğini ve krizin sistematik hale geleceğini vurguladı.  

Ökmen, Türkiye’deki varlık transferi, yüksek enflasyon, değersiz TL, enflasyona yenik düşen servet iflasları, yüksek işsizlik, negatif büyüme ve fakirleşmenin devam edeceğini dile getirdi.. 

Özellikle tüketici ve esnaf kredilerinin geri dönüşlerinde bankların ciddi zorluk yaşayacağına dikkat çeken Orhan Ökmen ile döviz kurlarındaki artışı ve krizden çıkış yıllarını konuştuk. 

Orhan Ökmen, "Şu anda kur, ekonomik temellerinden kopuk hareket etmekte. Her uçak öyle ya da böyle yere iner. Ancak kimisi parçalanır, kimisi de yumuşak inişi gerçekleştirir. Mevcut yönetim paradigması değişmezse TL’de daha kötüsü yaşanacak."