Tarih: 22 Eylül 2017.
Yer: New York.
ABD Başkanı D. Trump, Erdoğan ile baş başa görüştü.
11 milyar dolarlık uçak alımı anlaşması yapıldı. Türkiye, Amerikan Boeing 
firmasından 40 adet uçak aldı.
Keza…
Tarih: 5 Ocak 2018.
Yer: Paris.
Fransa Cumhurbaşkanı E. Macron, Erdoğan ile baş başa görüştü.
7.5 milyar dolarlık uçak alımı anlaşması yapıldı. Türkiye, Fransa merkezli 
Airbus firmasından 25 adet uçak aldı.
Peki…
Biz niye kendi uçağımızı üretemiyoruz?
Yazayım:
Amerikalı Wright Kardeşler 17 Aralık 1903'te motorlu uçakla havada 12 saniye 
ka­lıp 37 metre gitmeyi başardı.
Temmuz 1908 Devrimi'n­den sonra İttihatçılar, uçuş öğrenmeleri için Yüzbaşı Fesa 
ve Teğmen Kenan'ı (ve hemen ardından yedi subayı daha) Fransa'ya gönderdi.
Tarihte ilk kez savaş uçağı İtalyanlar tarafından Osmanlı'ya karşı Trablusgarp 
Savaşı'nda kullanıldı.
Tarih: 15 Mart 1912.
Osmanlı, Fransa'dan iki adet uçak aldı. I. Dünya Savaşı'na girdiğinde 
envan­terinde ithal ürünü 100 uçağı vardı. Savaşta çoğu kullanılamaz hale geldi. 
“İş­galciler el koymasın” diye 17 tanesi Anadolu'ya kaçırıldı. Keza. Kurtuluş 
Savaşı'nda Erzurumlu Nafiz (Kotan) Bey'in İtalyanlardan gizlice aldığı dört ve 
Yunan Or­dusu'nda ele geçirilen iki uçağımız vardı!
Gelelim Cumhuriyet döne­mine…

Atatürk'ün İran'a hediyesi

Tarih: 15 Mayıs 1925.
Mustafa Kemal, Türk Tayyare Cemiyeti'nin açılış töreninde şöyle dedi:
“İstikbal göklerdedir. Gök­lerini koruyamayan milletler yarınlarından asla emin 
ola­mazlar. Ey Türk Genci! Kısa zamanda gökte seni bekleyen yerini alacaksın…”
O tarihlerde…
Atatürk'ün baş konuların­dan biri uçak üretimiydi:
– “Dünya savaşı biter bitmez, bu kara günlerde kul­lanılan tüm silahlar 
birdenbire demode oluverdi. Almanlar, Fransızlar, İngilizler, Amerika­lılar 
ellerindeki bu silahları uzun vadeler tanıyarak geri kalmış ülkelere satmaya 
çalışıyor. Neden? Çünkü onlar daha modernlerini daha etkili olanlarını yapacak 
fabri­kalar kurmakla meşguller…”
– “Eski teknolojileri bize kolaylıklar tanıyarak getiren yabancı devletlerin 
kurnazlıklarını anlamamak için insanın ya kör ya da aptal olması gerekir…”
– “Biz yeni genç bir Türkiye kuruyoruz. Yabancı ülke­lere bağımlı olmaktan 
kurtulmalıyız…”
Bu amaçla…
1925 yılında… Alman­ya'ya on sekiz teknisyen ve Fransa'ya uçak mühendisliği 
öğrenimi için beş öğrenci gönderildi.
15 Ağustos 1925… Türkiye'de ilk uçak fabri­kasının kurucusu Tayyare ve Motor 
Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) faaliyete geçti. Kayseri'de kurulan fabrika 
dünyanın en büyüğüy­dü! 120'si Alman 170 işçi çalışıyordu.
1932'de adı “Kayseri Tayyare Fabrikası” oldu. O yıl, 41 uçak imal edildi. 
Bunlardan birini Atatürk İran'a hediye etti…
46 adet Gotha, 24 adet PZL-24A ve 24C, 24 adet Miles-Magister olmak üzere 
1926-1941 yılları arasında yedi ayrı tipte 212 uçak üretildi.
Uçakların onarımı için 6 Ekim 1926'da Eskişehir'e de Tayyare Fabrikası kuruldu.
Atatürk aramızdan ayrılır­ken Etimesgut Uçak Fabri­kası faaliyete başladı.
Atatürk huzurluydu; artık yerli uçağı ve yerli motoru yapıyorduk.
Sadece devlet değil…

Bağımsızlıktan ödün

24 Haziran 1923… Vecihi Hürkuş (1896-1969) ve arkadaşları Halkapınar Tayyare 
Atölyesi'nde “Veci­hi K-VI” adlı uçağın imalatı­na başladı.
28 Ocak 1925… Vecihi Hürkuş kendi yaptığı ilk Türk tipi uçağıyla test uçuşunu 
gerçekleştirdi. Beş yıl sonra ilk uçak fabrikasını kurdu. Bundan iki yıl sonra 
Türkiye'nin ilk sivil tayyare mektebini açtı.
10 Şubat 1937… Fran­sa'da eğitim görmüş uçak mühendisi Selahattin Alan, işadamı 
Nuri Demirağ ile anlaşarak Beşiktaş'ta uçak fabrikası kurdu. Ardından Gök Okulu 
açtılar.
Nu.D 36 eğitim ve Nu.D 38 yolcu uçağı tasarladılar, yaptılar. Ankara, İstanbul, 
Atina arasında yolcu taşıma­ya başladılar. Fakat…
Dünya Savaşı'ndan sonra olanlar oldu:
ABD Dışişleri Bakanlığı petrol danışmanı M.W. Thornburg “Türkiye Nasıl Yükselir” 
raporunda şöyle dedi:
– “Türkiye'nin ağır sanayi kurmasına gerek yoktur…”
– “Türkiye'de uçak, maki­ne, motor projeleri -imalatla­rı iptal olunmalıdır…”
Böylece… Devlet fab­rikalarının kimi 1952'de MKE'ye devredildi; kimi 1954'te 
traktör montaj fabrikasına dönüştürüldü.
Özel sektör de yok edildi. Yurt dışına uçak sat­ması bile yasaklandı! Türk Hava 
Kurumu siparişlerine son verdi. Arazileri istimlak edildi!
1947-1955 yılları arasında ABD'den 1905 uçak satın alındı! Bunun 850 adedi 
ABD'nin II. Dünya Savaşı'n­da kullandığı F-84 idi!
Diğer yanda…
Uçak motorlarının ham­maddesi krom üretimimiz 1949'da 50 bin tondu. ABD'nin 
ihtiyacı için üretim 1952'de 180 bin tona çıktı!
Son söze gerek yok!
Atatürk'ün yukarıda söylediklerini bir kez daha okuyunuz.