Bu yıl uygulanan bütçe verdiği açıklarla delik deşik oldu. Yıl boyunca 80 milyar lira açık vermesi planlanan bütçe henüz ağustos ayı itibariyle 85 milyar lira açık vermiş durumda. Üstelik 2019’da açığı kapatmak adına tek sefere mahsus bir çok ek hazine geliri de yaratıldı. Bu hazine gelirlerinin başında bedelli askerlik, imar barışı ve Merkez Bankası’ndan alınan on milyarlarca lira geliyor. Buna rağmen kapanmayan açık ise kamu borçlarını katlıyor. Hükümetin TBMM’ye sunduğu 2020 bütçe taslağına göre bütçenin gelecek yıl 138 milyar lira açık vermesi planlanıyor. Başka bir deyişle planlanan açık 1 yılda 80 milyardan 138 milyar liraya çıkarak yüzde 74 artırılmış oldu.

Bütçedeki mevcut gidişat ise yeni vergi düzenlemelerini beraberinde getirdi. Son günlerde basına yansıya bilgilere göre gelir vergisi oranlarında yeni bir düzenlemeye gidilerek yüksek gelirlilerden daha fazla vergi alınacak, buna karşılık şirketlerin gelirleri üzerinden alınan Kurumlar Vergisi oranı da düşürülecek. Basına yansıyan iddiaları henüz Hazine ve Maliye Bakanlığı yalanlamadı. Ancak ilk bakışta “sol gösteren” düzenleme, esasında “sağ vuruyor”. Eski ve yeni düzenlemeler tablodaki gibi.

YÜKSEK GELİRLİDEN FAZLA GELİR VERGİSİ

Düzenleme bu haliyle “sol gösteriyor”. Zira yeni düzenlemeye göre yüksek gelirliden daha fazla vergi alınıyor, 4 dilimden oluşan gelir vergisi tarifesine zenginler için 3 dilim daha ekleniyor. Ayrıca iddialara göre Cumhurbaşkanı’na her bir dilimi 5’er puan artırıp azaltma yetkisi de tanınacak. Bu haliyle yıllık geliri 500 bin liranın altında olanların ödediği vergide bir değişiklik olmayacak. Ancak geliri 500 bin liranın üzerine çıkanlar eskisine göre daha fazla vergi ödeyecekler. Elde ettiği brüt gelir 1 milyon lira olan bir kişinin mevcut ve yeni düzenlemede ödeyeceği vergiyi hesapladık. Vergi tutarları tablodaki gibi.

Tablolardan görüldüğü üzere yeni vergi düzenlemesinde yıllık 500 bin lira kazananın durumunda değişiklik olmazken 1 milyon ve 2 milyon lira kazanan sırasıyla yüzde 8,8 ve yüzde 18,8 ek vergi maliyetine katlanacak.

GELİR VERGİSİ KAŞIKLA ALIYOR

Yıllık 500 bin lira gelir elde eden kişi
Mevcut düzenlemede ödeyeceği vergi: 163 bin 460
Yeni düzenlemede ödeyeceği vergi: 163 bin 460
Vergi borcu artışı: 0

Yıllık 1 milyon lira gelir elde eden kişi
Mevcut düzenlemede ödeyeceği vergi: 338 bin 460 lira
Yeni düzenlemede ödeyeceği vergi: 368 bin 460 lira
Vergi borcu artışı: 30 bin lira
Vergi borcu artış oranı: Yüzde 8,8

Yıllık 2 milyon lira gelir elde eden kişi
Mevcut düzenlemede ödeyeceği vergi: 688 bin 460
Yeni düzenlemede ödeyeceği vergi: 818 bin 460
Vergi borcu artışı: 130 bin lira
Vergi borcu artış oranı: Yüzde 18,8

KURUMLAR VERGİSİ KEPÇEYLE VERİYOR

Yıllık 1 milyon lira kar eden bir şirket
Mevcut düzenlemeye göre ödeyeceği vergi: 220 bin lira
Yeni düzenlemeye göre ödeyeceği vergi: 180 bin lira
Vergi borcundaki azalma: 40 bin lira
Şirketin avantajı: yüzde 18,1

KURUMLAR VERGİSİNDE İNDİRİM KIYAĞI

Ancak bu tutarlarda gelir elde eden kişinin ücret geliri elde etmesi nadiren görülen bir durum. Zira bir kişinin yıllık 1 milyon lira gelir elde edebilmesi için aylık maaşının yaklaşık 85 bin lira olması gerekiyor. Dolayısıyla yıllık geliri 1 milyon lira ve üzerinde olan kişilerin çoğunun şirket sahibi olduğunu söylemek zor değil. Öte yandan yeni vergi düzenlemesinde şirketlerin gelirleri üzerinden alınan Kurumlar Vergisi oranı ise yüzde 22’den yüzde 18’e düşürülecek. Üstelik cumhurbaşkanı bu oranı yüzde 13’e kadar düşürmeye yetkili olacak. Böylece zenginden daha fazla vergi alınıyor gibi bir algı oluşsa da aslında yeni düzenleme zenginden kaşıkla alıyor ancak kepçeyle veriyor. 1 milyon lira geliri olan şirketin yeni düzenlemeyle ortaya çıkan avantajları ise tablodaki gibi.

İKİ YENİ VERGİ

Öte yandan Yeni Vergi Yükümlülükleri Taslağı'na göre Kurumlar Vergisi düşüyor, Gelir Vergisi artıyor, iki yeni vergi, 1 yeni müessese geliyor.

1- Dijital Hizmet Vergisi

Sayısal hizmet veren kuruluşların gelirlerinin vergilemesi için Dijital Hizmet Vergisi Kanunu düzenlenecek. Lüks konutların vergilemesi için de Değerli Konut Vergisi getirilecek. Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile, Türkiye’de sunulan bazı sayısal hizmetlere vergi getiriliyor. Dijital Hizmet Vergisi yüzde 7,5 olacak. Bu verginin mükellefi, “dijital hizmet sağlayıcısı” olacak. Türkiye’den elde edilen hasılatı 20 milyon TL’den aşağıdaysa veya dünya genelinde elde ettiği hasılatı 750 milyon Euro veya muadili yabancı para karşılığı TL’den az olanlar vergiden muaf olacak. Dijital hizmet vergisinin matrahı, ilgili vergilendirme döneminde verginin konusuna giren hizmetler nedeniyle elde edilen hasılat olacak.


2- Değerli Konut Vergisi

Değeri 5 milyon TL’nin üzerindeki konutlar için yeni bir vergi olan “Değerli Konut Vergisi” getirilecek. Değerli konut vergisi oranı yüzde 1 olarak belirlendi. Türkiye sınırları içinde bulunan meskten nitelikli taşınmazlar değerli konut vergisine tabi olacak. Binanın değeri Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün yapacağı ya da yaptıracağı değerleme ile belirlenecek.

Yeni müessese: Yargı Yolundan Vazgeçme

Taslak kamu-mükellef vergi uyuşmazlıklarının çözümünde yeni bir araç da oluşturuyor. Buna göre, vergi mahkemesinde istinaf yolu açık alarak ve bölge idare mahkemesince verilen temyiz yolu açık olarak mükelleflerce kazanılan davalarda, mükellef “Kanun Yolundan Vazgeçme” aracını kullanarak temyizden vazgeçerse “indirim” yapılacak. Taslakta bu indirimin ne olacağına ilişkin henüz bir belirleme yapılmadı.